ԸՆԿԱԾՆԵՐԸ
Կռիվներում ընկան նրանք.
Ամեն մեկը՝ մի տան ճրագ,
Ամեն մեկը՝ մի մոր որդի,
Ամեն մեկը՝ մի աղջկա
Երազանքը անապական,
Կնոջ՝ սերը, հոր՝ ապագան...
Ամեն մեկը՝ անգիր մի վեպ,
Ամեն մեկը անգին մի կյանք...
Ամեն մեկը ընկան ա'յլ կերպ.
Մերթ՝ ջրի մեջ, մերթ՝ հողի տակ,
Մեկը սրով, տասը՝ հրով.
Մեկը՝ արդեն հայտնի հերոս,
Տասը՝ հերոս դեր չդարձած,
Մեկը՝ իր մոր արցունքներով
Թաց նամակը դեռ չընթերցած,
Տասը՝ նամակ սպասելիս,
Կարոտելիս, երազելիս...
Բայց զոհի' պես չընկան նրանք:
Ընկան նրանք իբրև մարտի'կ,
Ընկան նրանք իբրև մարդի'կ,
Որ սովոր են մահը վանել
Իրենց կյանքով՝ հանուն կյանքի,
Որ սովոր են զրկանք տանել՝
Ընդդեմ ցավի ու զրկանքի.
Որ պատրսատ են հանուն սիրո
Սիրուց առնել ատելու թափ.
Եվ անպարտ են ատելությամբ:
Որ հզոր են հենց այդ սիրով.
Զոհի' նման չընկան նրանք:
Ընկան նրանք իբրև մարտի'կ,
Որ փուլ չգա էլ ապարանք,
Խաղաղ մնա ամեն երդիկ,
Եվ ծխանի ծուխը բարակ
Վե'ր բարձրանա պրա՜կ-պրա՜կ,
Քամուց թերթվի լուրթ երկնքում.
Որ էլ ոչ մի ընտանիքում
Անտերացած ոչ մի աթոռ
Չաղաղակի դատարկությամբ
Թեյի ժամին, ճաշի պահին.
Որ արկերի դղրդոցին
ՈՒ հրդեհի ահեղ բոցին
Փոխարինեն արծաթ բահի
Զրնգոցը երկնքի տակ
Եվ կարոտի շշուկը տաք:
Նրանք ընկան կռիվներում,
Բայց ապրում է հոգին նրանց
Ապրողների հոգիներում.
Չի' մեղմացել ցավը կրած,
Ատելուտյո'ւնը փրփըրած
Եվ հաղթության տե'նչը խորին՝
Ի գիտություն ա'յն բոլորի,
Որ նայում են շիրմին նրանց
Միայն իբրև մի բլուրի,
Որ հարթվում է կամաց-կամաց, -
Անմիտի պես մոռանալով,
Որ եթե չար թշնամու դեմ
Ապրողները իրենց ուժով
ՈՒ զենքով են անպարտելի,
Ընկածները իրենց հուշո'վ,
Վրեժո'վ են սարսափելի...
ԳԱՐՆԱՆ ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ՀՈՏԸ
Հարկավոր չէ՜,- ասում եմ ես ինքես ինձ,
Ասում եմ ես մտքիս մեջ
Ու մեկ-մեկ էլ՝ գժի նման՝ բարձրաձայն:
Հարկավոր չէ՜ այս նոր սերը ո՜չ մեկիս՝
Ո՜չ քեզ, ո՜չ ինձ:
Ո՜չ մեկիս...
Բայց ակամա դերասանից (հասկանու՞մ ես, ակամա՜),
Հա՜, ակամա դերասանից ո՞վ կա դժբախտ առավել...
Եվ կույր ձեռքս
կույրին հատուկ խարխափումով ու դողով
Հեռվից-հեռու ձեռքդ, մեջքդ կամ աչքերդ է որոնում
Եվ մոլեգին շոշափումով կարծես նրանց վրայից
Ջնջում է իմ «հարկավոր չէ» -ն տառ առ տառ...
Վա՜յ քեզ թշվա՜ռ երջանկություն,
Տանջանքի հո՜ղը գլխիդ:
Մի՞թե նրա չափ էլ չկաս, որ չտանջես ինքդ քեզ,
Որ մոռանաս «միթե» -ները,
«Չէ որ»-ները քո երկսայր
Եվ անձնատուր լինես ինքըդ քո ընթացքին
Գարնան պես:
Իսկ գարո՜նը...
Արձակվում է ճամփաների պաղն արդեն:
Կպչուն ցեխն է հովեր առնում իշխելու:
Եվ ձների մարմնի վրա վտակները հալոցքի
Իրենց հունով բաց են անում նորանոր
Երակներ ու զարկերակներ սև ու տաք.
Սկսվում է մի նոր գարուն անհատա՜կ ու անհատա՜կ՝
Երազի մեջ մեզ պատահող անկումի՜ պես անհատակ...
Ինչքա՜ն կուզես «հարկավոր չէ՜» գոռգոռա.
Ինչքա՜ն կուզե թող ուղեղըդ երկմտանքի սև ջերմից
Ձյան պես հալվի,
Դառնա պաղած թանապուր.
Ինչքա՜ն կուզես խաչ դիր վրադ
Քո սեփական արյունով,-
Միևնո՜ւյնն է.
«Հարկավոր չէ՜»-ն իր իսկ կամքին հակառակ,
Ինքն իրենից թաքուն անգամ՝
Ի վերջո
Վերափոխվում ու դառնում է «ի՜նչ ուզում է թող լինի»,
Որովհետև... մարդե մա՜րդ է, ո՛չ թե քայլող գաղափար...
Որովհետև... «չէ որ»-ները նո՛յնպես քնել են ուզում...
Որովհետև... ինքդ գարնան վտանգավոր հոտ ունես...
Որովհետև... ինքս էլ գարնան վտանգավոր այդ հոտից
Միշտ զգում եմ գլխապտույտ,
Որ տևում է ամիսներ...
Որովհետև... պարտվե՞լ, այո՛,
Ումի՜ց կուզես դու պարտվի՛ր,
Սակայնո՛չ թե ինքդ քեզնից.
Ինքդ քեզնից պարտվելով՝
Դու դառնում ես փսոր ծամոն
Կամ ինքնաթափ պատի ծեփ
Եվ ոչ նույնիսկ մի մեքենա,
Գեթ մեքենա՛ խելացի,
Որ կուզեի՛ իրոք դառնալ,
Բայց ի՞նչ անեմ, ի՞նչ անեմ,
Եթե բնավ չի՛ ստացվում, ի՞նչ անեմ:
Էլ ի՞նչ մնաց, որ ի՜նչ անեմ, սիրելի՛ս:
Մնաց գոռա՜լ, թե երկուսիս՝ ինձ ու քեզ,
«Հարկավոր չէ՛»-ն հարկավոր չէ՛ իսկապես.
Մե՛նք ենք իրար հարկավոր...
ԱՌԱՋԻՆ ՍԵՐԸ
Պե՛տք չէ, սիրելի՜ս.
Զո՜ւր ես երդվում:
Առանց երդման էլ ես հավատում եմ,
Որ հիմա օրըդ մի դար է տևում,
Որ փուշ կարոտը քեզ ծվատում է,
Որ գիշերն ի լույս չես քնում հաճախ,
Որ իմ անունն ես կրկընում հաճախ,
Որ աղջկական քո մաքուր բարձին
Թեքված ես տեսնում մի ծերուկ արծիվ
(Անգղ էլ լինեի՝ արծիվ է թվում),
Որ քեզ աշխարհոէմ ոչի՜նչ չի թովում,
Որ առանց սիրուս կյանքդ կորած է,
Որ...
Գիտե՛մ, ջա՜նըս.
Զո՜ւր ես երդվում:
Բայց գիտեմ և այն,
Ինչ դո՛ւ չգիտես.
Առաջին սերը, ինչպես որ հացը,
Ի՜նչ էլ որ անես՝ միշտ կուտ է գնում...
ՑԱՎՆ Է ՀԱՃԱԽ ԱՌԱՋ ՄՂՈւՄ
Անհարմար է բոբիկ քայլել,
Այս կոշիկն էլ շատ է նեղում:
Ինչպե՞ս քայլել առանց ուղու,
Այս ճամփան էլ շատ է շեղում:
Դոփել տեղու՞մ: Բայց դրանից
Ո՛չ կոշիկըդ կլայնանա,
Ո՛չ էլ ցավը կմեղմանա...
Ցա՜վն է հաճախ առաջ մղում:
ԳԻՏԵ՞Ս, ՍԻՐԵԼԻՍ...
Գիտես, սիրելի՛ս,
Ո՛վ է անխելքը,
Եվ անբուժելի՝
Ո՛ր խոցն ու վերքը.
-Երբ ո՛չ թե կտրում,
Այլ համբուրում ես
Քեզ անխղճորեն
Հարվածող ձեռքը:
Հատված «ԵՌԱՁԱՅՆ ՊԱՏԱՐԳ» պոեմից
***
-Կոչեմ ապրողա՜ց.
կոչեմ վերապրած ժողովո՛ւրդ իմ, քե՜զ,
որ ունես աչքեր, այն էլ ի՜նչ աչքեր,
բայց ավելի ես տեսնում, առա՛յժմ, քո ականջներո՜վ:
Եվ ես, որ եղա տարաբախտ վկան լացիդ ու կոծիդ
և տառապանքիդ անոթը դարձա,
կործվա՛ծ անոթը.
որ վկան եղա սոսկումիդ ահեղ
և զարհուրանքիդ պահեստը դարձա,
անտա՛կ պահեստը.
որ վկան եղա ցասումիդ նաև,
և ծառացումիդ, և ընդվզումիդ,
ու դարձա նրանց խորհրդանիշը՝
հողի մեջ խրված հսկա նիզակի սլաքը ցցուն,
որ նաև ցայսօր դեռևս անկատար
երազանքդ եմ քո, իղձդ երկկատար,
բայց նաև վկան, բախտավո՜ր վկան
նահատակներիդ վերածննդի,
վերապրողներիդ խանդ ու եռանդի,-
ես ասում եմ քեզ՝
պտվիրանի պես.
դո՛ւ, որ վաղուց ես կոչվում ժողովուրդ,
թեպետ ակամա դեռ ժողովված չես,
տակավին ցիր ես, ցան ես և սփյուռք,-
դու այսուհետև ժողովվես պիտի
նախ՝ ինքդ քո մե՛ջ,
և ապա՝ քո շո՛ւրջ՝
հիշելով, որ այս ջարդ-կոտորածը, նախճիր եղեռնը
երե՛կ չսկսվեց,երե՜կ չսկսվեց...
5000 տարվա,
500 տարվա,
և 50 տարվա
պատմություն ունի այդ ջարդ-սպանդը, նախճիր-եղեռնը,
որ չի՛ ավարտվել ու չի ավարտվում.
կարմիր էր, հիմա ճերմակ է դարձել,
և հիմա արդեն նա գանգ չի հատում,
այլ գրավում է,
չի կտրում ձեռքեր, այլ վարձում ընդմիշտ,
չի առևանգում, այլ հմայում է,
չի հեղում արյուն, այլ ծախ է առնում
և, միացնելով երակ-երակի,
իր ամենակուլ արյանն է խառնում...
Ու կրկնում եմ ես ՝
ահզանգի պես.
-Այդ ջարդ-սպանդը, երե՛կ չսկսվեց
և ոչ էլ վաղն է նա ավարտվելու,
ուստի վախեցեք սպանդից ճերմա՛կ
ավելի, քան թե՝ եղեռնից կարմի՛ր.
ուստի կրկնեցեք ինձ հետ միատեղ,
իմչպես երդոմի խոսքերն են կրկնում.
-Բռնի ձուլվելիս թունավորում են ձուլողին՝ արյամբ,
Ինքնին ձուլվելիս թունավորվում են իրենք՝ արյունով:
Ուստի թող գործեն ձեր հին զենքերը՝
ձեր ատմամնե՜րը ու ձեր ոտքե՜րը.
ձեր ատամնե՛րը՝
կռվելու համար ու պաշտպնվելու
կամ ժողովվելու ինքներդ ձեր մեջ,
իսկ ձեր ոտքե՛րը՝
վերադռնալու, տուն գալու համար
կամ ժողովվելու ինքներդ ձեր շուրջ...
Եվ արժի՞ ասել, որ ինչպես երեկ, այնպես էլ այսօր
օտարության մեջ ազատ լինելն էլ ա՛յլ գերություն է,
իսկ տան մեջ նույնիսկ գերի լինելը՝ ա՛յլ ազատություն:
Եվ արժի՞ այսօր, որ ես ինքս ինձ մանրեմ՝ հարդի պես:
Թողե՛ք ես մնամ ինչպես կամ՝ ցողուն:
Եվ թողե՛ք նաև ես մնամ իմ նոր դավանանքի հետ,
որ Երրորդության փոխարեն ունի լոկ Երկրորդություն՛
Եվ անգիր արեք իմ աղոթքը նոր.
«Յանու Մոլորեալ Ոչխարի, Յանուն Անառակ Որդւոյ»...
-Կոչեմ ապրողա՛ց՝
մոլորյալների՜ն :
Комментариев нет:
Отправить комментарий